Dawne fotografie artystyczne utrwalone na kruchym papierze przyciągają uwagę dzisiejszego odbiorcy, posługującego się przecież już cyfrowymi nośnikami. Co powoduje, że pomimo upływu ponad stu lat obrazy te nadal pozostają czymś więcej niż tylko odbiciem minionej rzeczywistości? Dlaczego tak jest możemy się przekonać na wystawie prezentującej dwór w Krzykosach uwieczniony na fotografiach Zygmunta Grudzińskiego. Ekspozycja jest czynna w kolskim Muzeum Technik Ceramicznych od 20 października 2023 r. do 31 stycznia 2024 r. Kuratorem wystawy jest Robert Andre.

Więcej …

Samorządowa Instytucja Kultury
Miasta Koło

Jesteś tutaj:
Historia fabryki fajansu rodziny Freudenreichów

Historia fabryki fajansu rodziny Freudenreichów

Początki przemysłowej produkcji ceramiki wiążą się z osobą Józefa Freudenreicha. W 1842 r., razem z Henrykiem Wendlerem, fabrykantem ze Sławska, zakupili dom fabryczny, zlokalizowany w Kole przy Trakcie Warszawskim, zobowiązując się urządzić w nim fabrykę. Założenie ceramicznej wytwórni w Kole otwierało dostęp do rynków całego Cesarstwa Rosyjskiego. Dla władz miejskich istnienie zakładu miało duże znaczenie, o czym świadczy zawarty w umowie warunek, mówiący, że w przypadku zaniechania produkcji, obecny właściciel może sprzedać posesję jedynie fabrykantowi z przeznaczeniem na Zakład Fabryczny. W 1844 r. zakład posiadał już 3 piece, 20 warsztatów i zatrudniał 31 osób. W 1845 r. wyroby z Koła prezentowane były na wystawie w Warszawie. Trudna do określenia jest struktura produkcji fabryki w pierwszym etapie jej funkcjonowania. Z zachowanych dokumentów wynika, że obok fajansu produkowano tu również szkło i porcelanę. Nie zachowały się przykłady wyrobów szklanych, ani porcelanowych, natomiast fajans produkowany w wytwórni Józefa Freudenreicha charakteryzował się bardzo wysoką jakością i dużym stopniem spieczenia czerepu, co pozwalało na nazywanie niektórych wyrobów półporcelaną.

Produkty z pierwszych lat funkcjonowania fabryki to głównie naczynia stołowe zdobione drobną dekoracją plastyczną lub nadrukami oraz barwione kolorowymi szkliwami majoliki z charakterystycznym płaskim reliefem.

W roku 1880 kolską wytwórnię przejął syn Józefa August. Fabryka rozwijała się szybko i w 1884 r. składała się już z dwóch zakładów. W asortymencie znajdowało się ponad 900 wzorów, z których każdy oferowany był w kilku wariantach dekoracji. Oprócz przyborów stołowych: produkowano. zestawy sanitarne oraz przedmioty dekoracyjne. W zdobnictwie obok stosowanych wcześniej reliefu i druku pojawiły się m.in. kalkomanie i ażury.

Kolejny etap w historii fabryki wiąże się z synami Augusta: Stefanem i Czesławem. Zarządzali oni firmą od roku 1904. Stefan związany był z kolską fajansarnią do 1914 r., a Czesław do swojej tragicznej śmierci w 1939 r. Nowi właściciele nie zaprzestali produkcji wypracowanych wcześniej wzorów. Wzbogacono asortyment naczyń z dekoracjami wykonanymi ręcznie.

Czesław

Czesław Freudenreich z żoną

W fabryce pracowały dwie, z czterech córek Czesława: Krystyna pracująca bezpośrednio przy produkcji i Irena – malarka, autorka nowatorskich projektów zdobniczych. W tym czasie też do fabryki sprowadzano wybitnych specjalistów z zakresu ceramiki. Wśród nich znalazł się Zygmunt Błaszczyk, absolwent pracowni ceramicznej krakowskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego. Charakterystyczne dla autora zdobienia wykonane zostały przy użyciu pełnego zestawu barw.

Rozwój fabryki został przerwany wybuchem II wojny światowej. W nocy z 13 na 14 października 1939 r. Czesław Freudenreich i jego córka Krystyna zostali zaaresztowani przez Niemców i osadzeni w konińskim więzieniu. Oboje rozstrzelano 10 listopada i pochowano w mogile zbiorowej na cmentarzu rzymsko-katolickim w Koninie.

Wojna dla kolskiej Fabryki Fajansu oznaczała niemiecki zarząd. Produkcję w latach 1939-1945 ograniczono tylko do zaspokajania lokalnego rynku. Pod koniec okupacji zakład został niemal kompletnie zniszczony. W styczniu 1945 r. rozpoczęto prace porządkowe i fabryka znalazła się pod przymusową administracją państwową. W listopadzie została podporządkowana Zjednoczeniu Przemysłu Ceramiki Technicznej i Szlachetnej w Radomiu. W latach 1950 – 1961 działała jako samodzielny podmiot gospodarczy pod nazwą Zakłady Fajansu „Koło” w Kole. W 1962 r. w mieście powstało przedsiębiorstwo produkujące ceramikę sanitarną. W styczniu 1963 r. zakłady połączyły się i funkcjonowały pod wspólną nazwą „Zakłady Ceramiki Koło”.

Fabryka

Fabryka fajansu w okresie okupacji hitlerowskiej

W 1974 r. kolska fajansarnia została połączona z Włocławskimi Zakładami Ceramiki Stołowej. Z początkiem lat 90-tych XX w. fabryka stała się własnością prywatną. Na sygnaturach pojawiają się nowe nazwy „Koło Fajans Janopol”, a następnie „Koło Fajans Stanpol”.

Od 1956 r. z fabryką związała się Helena Majewska – artystka, preferująca wzory kwiatowe. Pełniejszy indywidualny rozwój twórczości obserwuje się u malarki od roku 1977, kiedy zaczęto organizować Włocławskie Biennale Fajansu. Wówczas, w jej dekoracjach zauważa się wyraźną tendencję do rozbudowy i znacznego zagęszczania schematów kompozycyjnych.

W fabrycznej wzorcowni uwagę zwracały prace innej artystki - Marii Zawielak-Hadaczek - absolwentki PWSSP we Wrocławiu. Z kolskim zakładem związana była od roku 1971. Projektowała zarówno formy ceramiczne jak i nowe wzory dekoracji malarskich. Jej projekty zdobnicze w dużej części utrzymane były w tonacjach kobaltu.

Współczesna produkcja wyrobów fajansowych opierała się głównie na wkładzie pracy ręcznej. Tradycyjne zdobienie kolskich naczyń, nawiązujące do folkloru, wzbogacane indywidualnymi kompozycjami, wynikającymi z inwencji twórczej zatrudnionych w fabryce malarek, przedstawiało wysoki poziom. Cały asortyment, zarówno dekoracyjny, jak i użytkowy, uznawany był za rękodzieło artystyczne. Wyroby kolskiej Fabryki Fajansu, cenione przez odbiorców, mają wyrobioną markę w całym kraju.

Copyright © Muzeum Technik Ceramicznych w Kole 2024

Template by Joomla Themes & Copywriter.